پرورش مرغ گوشتی به عنوان یکی از محبوبترین فعالیت ها در صنعت کشاورزی ایران مطرح است. در این مطلب به بسیاری موارد مورد نیاز در خصوص پرورش مرغ گوشتی از جمله: هزینه ها، درآمد، زمین و تجهیزات مورد نیاز و بسیاری مطالب دیگر پرداخته ایم.
اصول پرورش مرغ گوشتی
نیاز مبرم جامعه به یک منبع پروتئین مناسب با سرعت رشد سریع هماهنگ با رشد جمعیت باعث شده تا بسیاری از افراد به پرورش مرغ گوشتی و تخمگذار روی بیاورند. مرغ گوشتی یکی از منابع تامین پروتئین بوده و با اصلاح نژاد های انجام شده می توان یک جوجه ۴۰ گرمی را طی ۴۱ روز تبدیل به مرغ ۲/۵ کیلوگرمی کرد. توجه داشته باشید یکی از دلایل رشد پرورش مرغ گوشتی در سال های اخیر درگیری خشکسالی های زیاد در نواحی مختلف ایران میباشد. این مسئله باعث شده است که در بسیاری از نقاط امکان کشاورزی بدلیل محدودیت های آبی انجام نشود. از این رو تمایل کشاورزان به فعالیت در محیط های بسته و قابل کنترل از جمله مرغداری و گلخانه افزایش پیدا کرده است.
از موارد اهمیت پرورش مرغ گوشتی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- سهولت نگه داری
- نیاز به فضای کمتر نسبت به سایر موارد پرورشی
- افت کم لاشه پس از کشتار
- ارزش غذایی بالای آن
- سرعت رشد که قبل تر اشاره شد
- ضریب تبدیل بالا
- بازگشت سریع سرمایه
مرغ گوشتی چیست و نژاد های آن کدام است؟
همانطور که از اسم آن پیداست به جوجه هایی که با هدف مصرف گوشت آن پرورش داده میشوند مرغ گوشتی گفته میشود. ویژگی اصلی این مرغ ها سرعت رشد بالا ، جثه ی عظیم آنها و توانایی کم آنها در تخمگذاری اشاره کرد. اصلاح نژاد در صنعت دام و طیور پیشرفت های چشمگیری داشته اند. یک مرغ بطورت طبیعی در ۲ سال حدود ۲ کیلوگرم وزن میگیرد. مرغ های اصلاح نژاد شده ی امروزی اما در مدت زمان نزدیک به ۴۲ روز به وزنی بالای ۲.۵ کیلوگرم میرسند. مسئله ای که در این میان باید به آن توجه کرد احتیاجاتی است که این پرندگان دارند که برای رشد حتما باید به آنها توجه کرد. احتیاجات مرغ های اصلاح نژاد شده توسط مجموعه های تولید کننده آنها بصورت کاتالوگ عرضه میشود. در این کاتالوگ ها بصورت دقیق به شما گفته میشود به عنوان مثال در روز ۷ام چه نوع خوراکی به چه میزان و با چه درصد انرژی و پروتئین نیاز است و حتی میزان وزن گیری جوجه ها را در سنین مختلف برای شما پیشبینی میکند. توجه به کاتالوگ های نژاد پرورشی باعث میشود در طول دوره پرورش بدانید آیا پرورش شما درست است یا خیر. چنانچه زیر نمودار کاتالوگ باشید باید بررسی کنید که چه موردی در پرورش شما ایجاد مشکل کرده است. به این شکل میتوانید اصول و درستی پرورش مرغ خود را تضمین کنید.
در ادامه نژادهای معروف پرورش مرغ گوشتی برای شما فراهم شده است. همچنین در لینک زیر کاتالوگ نژادهای مختلف مرغ گوشتی را برای شما فراهم کرده ایم که میتوانید بصورت رایگان دانلود نمایید.
دریافت کاتالوگ انواع نژاد مرغ گوشتی
نژاد های مرغ گوشتی
از مهمترین نژاد های مختلف این مرغ می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کوشین
- پلیموث راک
- کورنیش
معرفی کامل بهترین نژاد های مرغ گوشتی به همراه مزایا و معایب آن
نکات مهم در پرورش مرغ گوشتی
پرورش روز های اول
پرورش روز های اول جوجه گوشتی از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است زیرا در عملکرد کل دوره تاثیرگذار میباشد پس حتما شرایط مناسب را برای آنها تهیه کنید. توجه و کنترل دمای سالن مخصوصا در ایام سرد سال از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در سالن های بستر می توان از تمام ظرفیت سالن بهره نجست و به مرور زمان و با بزرگتر شدن جوجه ها اقدام به افزایش فضای در دسترس آنها نمود.
آماده سازی سالن
پیش از ورود جوجه به سالن پرورش مجموعه اقداماتی لازم است که انجام گیرد. بستر مرغداری باید آماده پذیرش جوجه های یکروزه شود. دما و شرایط محیطی نیز باید مناسب وضعیت جوجه های یکروزه باشد. در زیر موارد مهم در خصوص آماده سازی سالن مرغداری پیش از ورود جوجه را بررسی کردیم.
شرایط محیطی توصیه شده در محل استقرار عبارتند از:
- حداقل ۲۴ ساعت قبل از ورود جوجه ها باید سالن را گرم کنید.
- دمای هوا: ۳۰ درجه سانتیگراد بالای سر پرنده و نزدیک دانخوری و آبخوری ها
- دمای بستر: ۲۸-۳۰ درجه سانتیگراد
- رطوبت نسبی: ۶۰-۷۰٪.
- مواد بستر (پوشال) را به طور مساوی پخش کنید
- ارتفاع بستر بسته به نوع آب و هوا و فصل متفاوت میباشد
- در شرایط ایده آل و آب و هوای معتدل: ارتفاع ۵_۱۰ سانت
- در صورتی که برای دفع بستر مشکل دارید می توان ارتفاع آن را به ۵ سانت کاهش داد
- در شرایط آب و هوای سرد ارتفاع بستر باید بالای ۱۰ سانت باشد.
در مطلب زیر به صورت کامل تر به موارد آماده سازی سالن پیش از ورود جوجه پرداخته شده است.
آماده سازی سالن مرغداری پیش از ورود جوجه
تجهیزات مورد نیاز پرورش مرغ گوشتی
امروز که مشغول نگارش این مطلب هستم (اسفند ۱۴۰۲) سیاست های جهاد کشاورزی به گونه ای است که مجوز به مرغداری با ظرفیت های بالا اختصاص میدهد. این مسئله باعث میشود که برای پرورش دیگر نتوان از سیستم های قدیمی و اصطلاحا دستی پرورش مرغ گوشتی استفاده کرد. بنابراین سیستم های اتومات آبخوری، دانخوری و بطور کلی هوشمند سازی سالن های مرغداری با سرعت بالایی در حال پیشرفت میباشد. ما در شرکت کارنوتک یکی از رسالت های دائمی خود را انتقال تکنولوزی های نوین روز دنیا در صنعت طیور به ایران میدانیم و در سالهای اخیر با تولید محصولات اتومات برای صنعتی شدن پرورش مرغ گوشتی اقدامات زیادی انجام داده ایم که نمونه های آن را میتوانید در بخش پروژه های مرغداری ملاحظه فرمائید.
اما یک سوال بسیار پرتکرار در این زمینه این است که تجهیزات مورد نیاز یک سالن مرغداری دقیقا چه مواردی است؟ برای پاسخ به این سوال ما به طور نمونه یک سالن ۲۰ هزار قطعه را را در نظر گرفتیم. ابعاد مناسبی که برای پرورش ۲۰ هزار قطعه مورد نیاز است را براورد کردیم. پس از آن تجهیزات کامل مورد نیاز برای این سالن را شامل آبخوری نیپل، دانخوری اتومات، سیستم های تهویه، سیستم های تهویه، سرمایش گرمایش، خطوط انتقال دان و … را در آن محاسبه کردیم. در مطلب زیر میتوانید این موارد را با جزییات کامل مشاهده نمایید.
تجهیزات مورد نیاز سالن ۲۰ هزار قطعه ای
ویژگی های جوجه با کیفیت
جوجه با کیفیت را می توان تا حدی از خصوصیات ظاهری آن تشخیص داد. به موارد زیر توجه فرمایید:
- تمیز بودن پرنده بعد از هچ
- محکم ایستادن و به خوبی قدم زدن
- هشیار و فعال بودن
- عاری از ناهنجاری های ظاهری
- کیسه زرده جذب شده و ناف التیام یافته
پر شدن چینه دان در ساعات اولیه برای رشد بهتر در روزهای آتی دارای اهمیت ویژه‌ای میباشد.
جدول زیر میزان پر شدن چینه دان در ۸۴ ساعت اول را نشان میدهد.
بررسی شرایط مناسب برای پرورش مرغ گوشتی
تراکم مرغداری مسئله بسیار مهمی است که باید به آن توجه کرد. بر اساس استانداردهای جهاد در تاریخ نگارش این مطلب، در هر متر مربع میزان ۱۵ سر مرغ در نظر میگیرند. اما مرغداران زیادی را مشاهده کرده ام که تعداد بالاتری به ازای هر متر مربع جوجه ریزی کرده اند. اینکه چه میزان جوجه ریزی انجام شود به موارد مختلفی بستگی دارد. شاید مهمترین آن را بتوان بازار پسندی وزن نهایی مرغ عرضه شده در شهر و استان شما باشد. در خصوص تراکم مرغداری میتوانید به مطلب کامل تر تراکم اولیه برای جوجه ریزی مراجعه کنید. در ادامه تصاویر و نکات مهمی در خصوص تراکم تقدیم شما میشود
شرایط محیطی صحیح است: جوجه ها به طور مساوی در سرتاسر منطقه پرورش یافته پخش می شوند
شرایط محیطی بسیار سرد است: جوجه هایی که در زیر بخاری ها یا در محدوده کوچک جمع شده اند.
راهکار: افزایش دما و / یا رطوبت نسبی.
شرایط محیطی بسیار گرم است: جوجه ها در نزدیکی دیوارهای سالن جمع میشوند و از هم دور میشوند ، به دور از منبع گرمایشی و یا آنها دچار تاول می شوند
راهکار: کاهش دما و / یا رطوبت مناسب.
مدیریت دما و رطوبت در مرغداری گوشتی
دما در روز های اول جوجه ریزی باید چیزی حدود ۳۲ -۳۰ درجه باشد تا مرغ گوشتی بتواند به راحتی به مصرف خوراک و آب بپردازد و هر چه سن مرغ افزایش پیدا میکند دمای سالن را باید کاهش دهید.
رطوبت مورد نیاز برای جلوگیری از دهیدراته شدن در روز های اول پرورش مرغ گوشتی حدود ۶۰-۷۰ درصد میباشد و پس از آن رطوبت مناسب ۵۰-۶۰درصد است.
این نکته را در خاطر داشته باشید که در صورت وجود رطوبت زیاد شرایط برای رشد میکروارگانیزم ها فراهم شده و بیماری های نظیر کوکسیدیوز اتفاق خواهد افتاد.
جدول زیر دما و رطوبت نسبی مورد نیاز مرغ گوشتی را نمایش میدهد ( رنگ قرمز بهترین حالت میباشد)
دما و رطوبت استاندارد برای پرورش مرغ گوشتی
برنامه های غذایی در پرورش مرغ گوشتی
برنامه غذایی مرغ گوشتی شامل سه بخش آغازین ، میانی و پایانی میباشد که به ترتیب از ۱الی ۱۰ روزگی ، ۱۰ الی ۲۵ روزگی و ۲۵ تا کشتار است. توجه داشته باشید بحث خوراک تا ۷۰ درصد از هزینه های جاری مرغداری گوشتی را در بر میگیرد. از این رو توجه به کیفیت خوراک مصرفی و قیمت تمام شده ی آن میتواند تضمین کننده یک دوره خوب برای شما باشد.
در خصوص تغذیه باید به تعادل انرژی و پروتئین متناسب با سن جوجه خود توجه نمایید. رژیم غذایی متعادل شامل ترکیب صحیح از پروتئین، کربوهیدرات، چربی، و ویتامین‌ها و مواد معدنی است. تغذیه مرغ گوشتی باید شامل منابع پروتئینی با کیفیت، مانند کنجاله سویا، کنجاله کلزا، کنجاله آفتابگردان و … باشد. همچنین، تأمین کربوهیدرات از منابع مثل ذرت، گندم، و جو نیز ضروری است. ویتامین‌ها و مواد معدنی مانند ویتامین A، D، E، B، کلسیم، فسفر و پتاسیم، کلر، سیدیم و … نیز باید در رژیم غذایی مرغ گوشتی حضور داشته باشند.
امروزه بسیاری از مجموعه ها ترجیح میدهند از دان آماده کارخانه جات خوراک دام استفاده نمایند. دان های کارخانه جات معمولا در شرایط خوبی نگهداری میشوند و به علت بهره بردن از کارشناسان تغذیه دام و طیور، جیره های دقیقی را تنظیم میکند. البته مطمعنا تفاوتی در کیفیت دان کارخانه ها باهم وجود دارد و اینطور نیست دان تولیدی همه ی کارخانه ها خیلی مطلوب باشد. بسیاری از فارم های دیگر به خصوص فارم های صنعتی و بزرگ ترجیح میدهند دان مصرفی طیور خود را خودشان تولید نمایند. مطمعنا اگر از تجهیزات خوبی استفاده شود و تنظیم جیره توسط کارشناس مجربی انجام گیرد، به علت اینکه میدانید دقیقا چه نهاده ای با چه کیفیتی خریداری کرده اید میتوانید دان بسیار مرغوبتر با کیفیت تر و با هزینه ی کمتری نسبت به کارخانه ها داشته باشید.
در مطلب جیره نویسی (تنظیم انرژی جیره ) و جیره نویسی تنظیم (پروتئین جیره) به بررسی استانداردهای تامین انرژی و پروتئین جیره پرداخته ایم.
سیستم آبخوری مرغ گوشتی
آب مهمترین ماده مصرفی طیور است و تأمین آب کافی برای آنها بسیار ضروری است. مرغ گوشتی نیاز به آب تمیز و تازه برای مصرف و خنک‌کردن بدن دارد. باید اطمینان حاصل شود که آب تمیز و با کیفیت همواره در دسترس مرغ ها قرار دارد و ظرفیت آبخوری ها مطابق با نیاز طیور محاسبه شود. دسترسی به آب تمیز تازه و با کیفیت در طول دوره پرورش مرغ گوشتی ضروری میباشد. به نکات زیر در خصوص آبخوری مرغ گوشتی توجه کنید.
- نسبت خوراک به آب را روزانه کنترل کنید.
- دمای ایده آل آب باید بین ۱۵ درجه سانتیگراد و ۲۱ درجه سانتیگراد باشد
- ارتفاع آبخوری را هر روز تنظیم کنید.
- خطوط آبخوری را همراه با رشد پرنده تنظیم کنید.
استفاده از مکمل های تغذیه ای و کنترل مصرف خوراک
در برخی موارد، استفاده از مکمل‌های تغذیه‌ای میتواند به عملکرد بهتر طیور کمک کند. این مکمل‌ها می‌توانند شامل ویتامین‌ها، مواد معدنی، اسیدهای آمینه، آنزیم‌ها و پروبیوتیک‌ها باشند. استفاده از مکمل‌های تغذیه‌ای باید با توصیه کارشناسان و با رعایت دستورالعمل‌های تولیدکننده انجام شود. همچنین کنترل دقیق و منظم مصرف خوراک در دوره‌های مختلف رشد مرغ گوشتی میتواند به بهره‌وری و سلامتی آنان کمک کند. مصرف خوراک باید براساس روند رشد، نیازهای غذایی و شرایط محیطی و همچنین توصیه‌های کارشناسان صورت گیرد.
برنامه های بهداشتی و واکسیناسیون
واکسیناسیون در گله های مرغ گوشتی باید طبق برنامه ی جامع باشد و با دقت به آن عمل شود به طور معمول برنامه های بهداشتی گله گوشتی بر علیه بیماری های مثل آنفولانزا برونشیت عفونی و گامبرو میباشد که به صورت تزریقی آشامیدنی و قطره چشمی انجام میشود.
جدول زیر یک نمونه فرضی برنامه واکسیناسیون میباشد:
برنامه روشنایی در مرغداری گوشتی
برنامه های نوری دقیق بسته به محل زندگی و شرایط بازار متفاوت خواهد بود اما موارد زیر برای عملکرد خوب مرغ گوشتی مناسب خواهد بود:
- از سن ۰-۷ روزگی ، جوجه ها باید ۲۳ ساعت نور و ۱ ساعت تاریکی داشته باشند.
- پس از ۷ روز ، دوره تاریکی ۴-۶ ساعت مفید خواهد بود.
- تغییر در برنامه روشنایی باید طی مدت زمانی ۲-۳ روز انجام شود.
اگر تمایل دارید از برنامه های نوری متناوب استفاده کنید باید حداقل ۴ساعت تاریکی مداوم را در برنامه خود قرار دهید.
شدت نور توصیه شده حداقلی به قرار زیر است:
- ۳۰-۴۰ لوکس تا ۷ روزگی تهیه کنید.
- بعد از ۷ حداقل ۵-۱۰ لوکس تهیه کنید.
سیستم تهویه مرغداری
سیستم تهویه یکی از اساسی ترین مسائل در پرورش مرغ گوشتی است. همانطور که گفته شد رطوبت اضافی و دمای بالا باید از سالن خارج شود و همچنین پرنده برای رشد نیاز به هوای تازه دارد. به طور کلی تهویه سالن های مرغداری با توجه به فصلی که در آن قرار داریم به دو دسته حداقلی (زمستانی) و حداکثری (تابستان) تقسیم میشود.
هدف از سیستم تهویه حداقلی تامین هوای تازه برای پرنده با کمترین هدر رفت گرما میباشد که شامل اینلت ها و هواکش ها میباشد در این مرحله چرخش هوای ورودی و فشار منفی مناسب از عوامل مهم هستند.
همانطور که اشاره شد دریچه ورودی هوا ( اینلت ) از رکن های اصلی تهویه زمستانی و ایجاد چرخش هوا میباشد مفتخریم که اینلت های شرکت کارنوتک با داشتن قوس مناسب برای کمک به چرخش راحت تر هوا را به شما معرفی کنیم.
هدف از سیستم تهویه حداکثری کاهش دما خروج رطوبت اضافی و کاهش استرس گرمایی میباشد از اجزای این سیستم میتوان به پد های سلولزی و هواکش ها اشاره کرد.
بخش های مختلف یک مرغداری کامل
مرغداری ها شامل قسمت های مختلفی میشوند. بسیاری از مرغداران فارم خود را گونه ای میسازند که محل بسیار مناسبی برای تفرج های خانوادگی خود نیز میشوند. در بازدیدهای متعددی که داشتم با بسیاری از این فارم ها مواجه شده ام و سعی کردم تصاویر هوایی مناسبی از آنها تهیه کنم. در ادامه برخی از این تصاویر را با شما به اشتراک میگذارم.
بطور کلی یک فارم پرورش مرغ گوشتی از قسمت هایی مشترکی تشکیل شده است:
- سالن های پرورش مرغ
- دفتر کار
- انبار نگهداری دان
- سوییت برای کارمندان
- اتاق برق اضطراری
بطور کلی قبل از احداث قسمت های مختلف مرغداری بهتر است با کارشناسان خبره پرورش مشورت نمایید. در خصوص جانمایی قسمت های مختلف مرغداری باید در نظر داشته باشید که جهت گیری سالنها ترجیحا در جهت باد غالب منطقه صورت گیرد تا به کارایی هواکش ها تاثیر مثبت بگذارد. همچنین محل انبارها باید بگونه ای باشد که حداقل تردد ماشین های حمل نهاده ها را داشته باشیم.
از طرفی در نظر داشتن برنامه های توسعه مرغداری در سالهای آینده باید توسط کارشناس درنظر گرفته شود. تجربه ما در شرکت کارنوتک این مورد را بخوبی نشان داده که پس از چند سال از بهره برداری، مرغداران اقدام به دریافت مجوزهای افزایش ظرفیت مینمایند. بنابراین مهم است که در تهیه نقشه جانمایی قسمت های مختلف فارم (سایت مپ)، پیش بینی های لازم جهت برنامه احتمالی توسعه در نظر گرفته شود.
در شرکت کارنوتک ارائه نقشه جانمایی و احداث مرغداری در اختیار دوستان قرار میگیرد. در مطلب نقشه مرغداری در این خصوص توضیحات بیشتری داده ایم. چنانچه مایل به دریافت نقشه مرغداری هستید میتوانید از طریق پشتیبانی آنلاین یا ثبت فرم مشاوره اقدام نمائید.
محاسبه سود و زیان
در خصوص سود مرغداری معمولا از زبان مرغداران تعریف زیادی نمیبینیم. شاید دلیل اصلی این کار حساس بودن گوشت مرغ در سبد غذایی ما ایرانیان باشد. چراکه به علت برنامه ریزی های نادرست و گاها اجازه نادرست واردات جهت تعدیل قیمت ها، خسارات زیادی را متوجه مرغداران میکنند. این مسئله خیلی مواقع مرغداران را به ادامه کار دلسرد میکند. اما چیزی که در عمل مشاهده میکنیم در خصوص مرغداری های با ظرفیت های استاندارد و بزرگ و همچنین مرغدارانی که پشتوانه مالی خوبی دارند همواره شاهد آن هستیم که این مرغداری ها در حال توسعه و بزرگ تر شدن هستند. این مسئله میتواند نشان دهنده این موضوع مهم باشد که در صورت پرورش اصولی مرغ گوشتی میتوان از میزان درآمد آن راضی بود.
نکته ی دیگری که در مشاوره ها به آن همواره اشاره میکنم بحث پشتوانه مالی هست که بالاتر به آن اشاره شد. حقیقتا مرغدارانی که تمام سرمایه خود را برای انجام یک دوره در نظر میگیرند، توصیه نمیشود که این کار را استارت بزنند. زیرا ممکن است به علت موارد مختلف مثل کاهش قیمت، درگیری با بیماری ها یا تلفات در مرغداری با زیان مواجه شوند. اما در مرغدارانی که پشتوانه مالی آنها اجازه ادامه جوجه ریزی در صورت زیان در یک یا دو دوره متوالی را میدهد معمولا در بلند مدت از وضعیت درامد مرغداری راضی هستند و به آن بصورت دائمی ادامه میدهند.
گاها نیز دیده میشود به علت کمبود و کمیاب شدن مرغ در ایامی از سال مانند ماه رمضان یا عید نوروز، قیمت مرغ به شکل سرسام آوری بالا میرود که همین جا برای شما مخاطب علاقه مند به پرورش مرغ گوشتی، تجربه ی چنین بازاری را آرزومندم. در خصوص برآورد درآمد مرغداری جای بحث بسیار است که بصورت دقیقتر در مطلب زیر که لینک آن را قرار دادم میتوانید مطالعه کنید.
بررسی درآمد مرغداری، سود پرورش مرغ گوشتی سال ۱۴۰۲
من فرید واحدی نگارنده ی این مطلب فارغ التحصیل کارشناسی ارشد از دانشگاه فردوسی مشهد و عضو مجموعه کارنوتک هستم و در این مطلب سعی کردم تا آنجا که علم و تجربه ۱۵ ساله ام در احداث و راه اندازی سالن های متعدد مرغداری اجازه میدهد، تجربیاتی در خصوص پرورش مرغ گوشتی را با شما به اشتراک بگذارم. مطمعنا این مطلب خالی از اشکالات و ایرادات علمی و تجربی نیست لذا خواهشمندم در بخش نظرات تذکرهای فنی مورد نظر را با من به اشتراک گذارید.
همچنین چنانچه مایل به مشاوره تخصصی در خصوص فارم خود یا راه اندازی فارم پرورش مرغ میباشید میتوانید از طریق لینک مشاوره تخصصی اقدام به رزرو وقت مشاوره نمایید.
در پناه خداوند پاینده و سرافراز باشید.
