فسفر معدنی و آنزیم فیتاز در جیره مرغ های گوشتی:
فسفر معدنی دومین عنصر مهم بعد از کلسیم محسوب می شود و در منابع گیاهی که بخش اعظمی از جیره جوجه های گوشتی را تشکیل میدهد به مقدار اندک و باند شده موجود است از اینرو آنزیم فیتاز که موجب افزایش قابلیت دسترسی آن می شود از اهمیت بالایی برخوردار است .
نقش فیزیولوژی و بیوشیمی فسفر:
- تکامل و حفظ اسکلت بدن(بیش از ۸۰% فسفربه همراه کلسیم در شکل گیری هیدروکسی آپاتیت (cahpo۴) استفاده می شود.)
- نقش حیاتی در تنظیم انرژی
- توازن کاتیون و آنیون
- حفظ PH بدن
- کنترل اشتها
- توازن انرژی سنتز پروتئین و جذب سلولی
منابع تامین:
- خوراکی با منشاء گیاهی
- خوراکی با منشاء حیوانی و دریایی
- مکمل عناصر معدنی
در فرمول های متعارف جوجه های گوشتی سهم منابع معدنی حدود ۳۵%، منابع حیوانی ۵۲% و منابع گیاهی ۱۳% می باشد.
- منابع گیاهی: میزان فسفر کل در اکثر منابع گیاهی چیزی حدود ۱/۷ تا ۰/۹ % است و قابلیت دسترسی آن ضعیف و متغیر می باشد و بخش اصلی آن باند شده به صورت فیتات می باشد.
- منابع حیوانی و دریایی: از این منابع معمولا برای تامین پروتئین با کیفیت بالا و فسفر در جیره غذایی طیور استفاده می شود و قابلیت دسترسی بالایی نسبت به دیگر منابع دارد.
- منابع معدنی: معمولا در جیره هایی که بر پایه منابع گیاهی است استفاده می شوند.
- فهرست برخی از منابع معدنی: مونوکلسیم فسفات (MCP) دی کلسیم فسفات (DCP) مونو دی کلسیم فسفات ( MDCP) و مونو سدیم فسفات (MSP).
- جدول فسفر معدنی و کلسیم مورد نیاز جوجه های گوشتی:
دلایل اهمیت فسفر نسبت به سایر مواد معدنی در جیره جوجه های گوشتی:
- نقش فیزیولوژیکی آن در ارگانیسم ها و مسائلی که با کیفیت استخوان جوجه های گوشتی مرتبط است.
- موضوع دیگر جنبه اکولوژیکی است و توجه به این نکته که به عنوان یکی از آلوده کننده های اصلی خاک و آب خواهد بود
- در صورت کمبود در جیره سبب بروز اختلال در فرایند بیوسنتز شده و ضعیف شدن رشد و کاهش توده بدن پرندگان در فاز رشد و نمو به دنبال شده و به تبع آن شکل گیری استخوان ها نامنظم و نادرست خواهد بود
- خوراک طیور قادر به تامین فسفر مورد نیاز نیست و معمولا به شکل فیتین می باشد
مشکلات برای تامین فسفر کافی جیره:
- قابلیت دسترسی ضعیف در منابع گیاهی
- ناقص بودن دسترسی از طریق خوراک های مینراله
- در صورت تغلیظ در مقادیر بالا، به شکل هضم نشده از طریق مدفوع وارد محیط زیست شده که از مشکلات جدی و خطرناک اکولوژیکی است
امروزه برای حل این مشکلات از آنزیم فیتاز استفاده میکنیم
آنزیم فیتاز در مقایسه با دیگر آنزیم ها از اهمیت بالاتری برخوردار است چون:
- سبب کاهش دفع فسفر معدنی به دلیل افزایش قابلیت دسترسی فسفر گیاهی شده
- باعث کاهش مصرف فسفر معدنی شده
- با مصرف آنزیم فیتاز آزاد سازی و قبلیت دسترسی عناصری مثل کلسیم، آهن،روی و پروتئین بهبود می یابد
- به دلیل استفاده از غلات و کنجاله های روغنی و وجود فیتات در آنها
- آنزیم فیتاز قابلیت مصرف فسفر و دیگر مواد مغذی متصل شده به کمپلکس فیتات در جیره غذایی طیور افزایش یافته
شرط اصلی برای موفقیت در استفاده از آنزیم فیتاز این است که
جیره غذایی حاوی مقدار کافی فسفرفیتاته بوده و با استفاده از فیتاز میزان مصرف منابع تامین کننده فسفر و کلسیم کاهش یابد
تقریبا ۵۰% فیتین موجود در خوراک ها با آنزیم فیتاز قابل رها شدن است ولی ممکن است تحت تاثیر عوامل مختلف از بازدهی آن به شدت کاسته شود
رابطه کاهش فسفر و آنزیم فیتاز
به طور کلی کاهش مقدار متعادل از منابع تامین کننده فسفر جیره غذایی همراه با افزودن آنزیم فیتاز برای طیور گوشتی مطلوب بوده ولی کاهش نامتعارف یا حذف کامل منابع معدنی از جیره غذایی حتی اگر با افزایش آنزیم فیتاز همراه باشد سبب کاهش رشد و افت مصرف خوراک در جوجه های گوشتی می گردد.
عوامل موثر بر کارایی آنزیم فیتاز:
- نوع و سطح مصرف آنزیم فیتاز
- میزان کاهش منابع معدنی
- نوع جیره غذایی(سطح فیتین در جیره)
- جوجه ها نسبت به مصرف ویتامین D۳ واکنش مثبت نشان می دهند در نتیجه استفاده همزمان از فسفر معدنی، کلسیم و D۳ و به کارگیری فیتاز در پرورش جوجه های گوشتی اهمیت بسزایی دارد.
مطالبی که ممکن است مفید باشند:
جیره-نویسی-طیور(بررسی-پروتئین-مورد-نیاز-طیور)
