نور یکی از مؤثرترین عوامل مدیریتی در مرغداری است که به طور مستقیم بر رشد، بلوغ، تغذیه و تولید تخممرغ اثر میگذارد. مرغها برخلاف انسان، قادر به دیدن نور فرابنفش با طول موج کمتر از ۴۰۰ نانومتر هستند و این ویژگی موجب درک متفاوت آنها از روشنایی میشود. از زمانی که نور مصنوعی به عنوان عامل تحریک تخمگذاری معرفی شد، مدیریت نور به یکی از ارکان طراحی سالنهای مرغداری تبدیل گردید.
۱. نقش نور در عملکرد فیزیولوژیکی مرغ
نور علاوه بر ایجاد دید مناسب برای پرندگان و کارگران، از طریق تحریک غده هیپوفیز و افزایش ترشح هورمونهای GnRH و LH در تنظیم چرخه رشد و تولید نقش دارد. افزایش یا کاهش ناگهانی نور میتواند موجب استرس نوری، کاهش تولید تخممرغ و پرریزی شود. بنابراین تنظیم تدریجی نور در تمام مراحل پرورش ضروری است.
۲. شدت نور در سنین مختلف پرورش
شدت نور با واحد لوکس سنجیده میشود و بسته به نوع و سن پرنده باید تنظیم گردد.
| نوع طیور | سن | شدت نور (لوکس) | توضیح |
|---|---|---|---|
| جوجههای یکروزه | ۰ تا ۷ روز | ۲۰ | تحریک تغذیه و تحرک اولیه |
| نیمچه تخمگذار | ۱ تا ۱۰ هفته | ۵ تا ۱۰ | کنترل رشد و جلوگیری از بلوغ زودرس |
| مرغ تخمگذار | بالای ۲۰ هفته | ۱۰ تا ۱۵ | تحریک تخمگذاری |
| جوجه گوشتی | ۱ تا ۹ هفته | ۳ تا ۵ | کاهش استرس و بهبود ضریب تبدیل |
| خروس اخته | ۸ تا ۱۶ هفته | ۲ تا ۴ | آرامش بیشتر و کاهش تحرک |
| مرغ مادر | ۲۵ تا ۴۰ هفته | ۵ تا ۱۰ | کنترل رفتار و یکنواختی گله |
برای سنجش دقیق شدت نور، باید لوکسمتر را در ارتفاع چشم پرنده قرار داد تا توزیع نور در سالن یکنواخت باشد.
۳. تأثیر رنگ نور بر رفتار و تولید طیور
رنگ نور تأثیر زیادی بر رفتار و فیزیولوژی پرندگان دارد. امروزه لامپهای LED مخصوص مرغداری با قابلیت انتخاب رنگهای مختلف به کار گرفته میشوند.
| رنگ نور | اثر فیزیولوژیک | کاربرد |
|---|---|---|
| قرمز (۶۲۰ تا ۷۰۰ نانومتر) | افزایش تخمگذاری، کاهش کانیبالیسم و ایجاد آرامش | سالنهای تخمگذار |
| آبی (۴۵۰ تا ۴۹۰ نانومتر) | کاهش استرس و تحرک، افزایش رشد در جوجههای جوان | هفتههای ابتدایی پرورش |
| سبز (۵۲۰ تا ۵۶۰ نانومتر) | تحریک رشد عضلات در سنین پایین | جوجههای گوشتی |
| سفید یا زرد | روشنایی عمومی سالن | تمام مراحل پرورش |
۴. برنامه نوری در سالنهای تخمگذار و گوشتی
در پرورش پولتها، برنامه نوری باید به صورت تدریجی افزایش یابد تا بلوغ جنسی بهموقع اتفاق بیفتد. برای جوجههای گوشتی، استفاده از نور پیوسته یا نیمهپیوسته با دورههای کوتاه خاموشی باعث بهبود ضریب تبدیل غذایی و کاهش استرس میشود.
نمونه برنامه نوری برای پولتها:
-
هفته ۱ تا ۶: ۱۰ ساعت نور
-
هفته ۶ تا ۱۶: ۸ ساعت نور ثابت
-
از هفته ۱۶ به بعد: افزایش تدریجی تا ۱۴ ساعت
۵. انتخاب بهترین لامپ برای سالن مرغداری
نوع لامپ نقش مهمی در کارایی و مصرف انرژی دارد.
| نوع لامپ | مزایا | معایب |
|---|---|---|
| لامپ معمولی | ارزان، در دسترس | عمر کوتاه، تولید حرارت بالا |
| فلئورسنت | نور یکنواخت، مصرف کمتر | شکننده و گرانتر |
| جیوهای یا گازی | شدت نور بالا | زمان گرم شدن اولیه |
| LED مخصوص مرغداری | عمر طولانی، ضد رطوبت، قابل تنظیم | قیمت اولیه بالاتر |
لامپهای LED صنعتی مخصوص مرغداری دارای حباب محافظ زردرنگ هستند که مقاومت بالایی در برابر رطوبت و گردوغبار دارند و امکان کنترل شدت نور و تغییر رنگ را فراهم میکنند.
۶. اصول نصب و فاصلهگذاری لامپها
-
ارتفاع نصب در سالنهای بستر حدود دو متر از سطح زمین است.
-
در سیستم قفس، نور هر طبقه باید جداگانه تنظیم شود تا اختلاف شدت نور کمتر از ۱۵ درصد باشد.
-
فاصله بین ردیفهای لامپ حدود ۱٫۵ برابر ارتفاع نصب در نظر گرفته میشود.
-
لامپها باید به صورت زیگزاگی نصب شوند تا نقاط تاریک در سالن ایجاد نشود.
-
استفاده از انعکاسدهندههای گرد با قطر ۲۵ تا ۳۰ سانتیمتر میتواند شدت نور را تا ۵۰ درصد افزایش دهد.
۷. کنترل استرس نوری در طیور
تغییر ناگهانی شدت یا رنگ نور باعث اختلال در بلوغ جنسی، کاهش تخمگذاری یا پرریزی میشود. نور بیش از حد سبب خستگی و تحریک بیش از اندازه میگردد و نور کم موجب تأخیر در بلوغ میشود. برنامه نوری باید پیوسته، تدریجی و قابل پیشبینی باشد.
۸. نگهداری و مدیریت سیستم روشنایی
لامپها باید به طور منظم تمیز شوند تا گردوغبار موجب کاهش شدت نور نشود. کابلها و اتصالات باید ضد رطوبت باشند. هر شش ماه یک بار شدت نور در سالن اندازهگیری و در صورت افت محسوس، لامپ تعویض شود.
در زیر تصویر بخشی از نقشه ی طراحی شده توسط تیم کارنوتک رو ملاحظه میکنید که ترتیب قرار گیری خطوط روشنایی در آن رسم شده است.

مشاهده کنید: راهنمای طراحی نقشه مرغداری
مشخصات فنی پیشنهادی لامپ LED مرغداری
توان: ۹ تا ۱۲ وات
ولتاژ: ۲۲۰ ولت
دمای رنگ: ۲۷۰۰ تا ۶۵۰۰ کلوین
ضریب نفوذ رطوبت (IP): حداقل ۶۵
عمر مفید: بیش از ۳۰٬۰۰۰ ساعت

مدل صنعتی لامپهای LED مرغداری مانند نمونهای که در تصاویر بالا مشاهده میشود، از نوع لامپ LED آنالوگ مدل ۲۸۱۲۰ است که بهطور ویژه برای سالنهای پرورش طراحی شده است. این لامپ دارای حباب مقاوم زردرنگ با پوشش ضد رطوبت و ضد گرد و غبار (IP65) بوده و بهصورت آویز از سقف نصب میشود. طراحی بدنهی آن به گونهای است که انتشار نور یکنواخت در تمام زوایا را فراهم میکند و قابلیت اتصال به دیمر جهت تنظیم شدت نور را دارد. توان این لامپ معمولاً بین ۹ تا ۱۲ وات است و در مدلهای مختلف با طیفهای قرمز، آبی و سفید تولید میشود. استفاده از این نوع لامپها در مرغداریها باعث کاهش مصرف انرژی، افزایش طول عمر سیستم روشنایی (بیش از ۳۰٬۰۰۰ ساعت) و بهبود راندمان نوری سالن میگردد.
جهت ارتباط با کارشناسان مجموعه کارنوتک میتوانید از طریق پاسخگویی آنلاین در واتس اپ اقدام نمایید.
1 دیدگاه
بسیار عالی و آموزنده. ممنون از مطالب کاربردی و مفیدتون..