پرورش مرغ بومی، بررسی هزینه و درآمد مرغ محلی (۱۴۰۳)

پرورش مرغ بومی در سالهای اخیر به علت سرمایه اندک و محدودی که نیاز دارد مورد توجه بسیاری از افراد قرار گرفته است. مخصوصا برای افرادی که فضایی دارند و میخواهند در آنجا تولید خانگی و مناسبی را برای خود فراهم کنند. از این رو در شرکت کارنوتک همواره با تماس های متعددی مواجه هستم که در این زمینه راهنمایی نیاز دارند. در این مطلب سعی کردم تا به مطالب کاربردی و مفید و همچنین سوالات متداولی که در مشاوره های  پرورش مرغ بومی با آن مواجه هستم بپردازم. این مطالب حاصل تجربیات علمی و عملی بنده در سالهای اخیر میباشد و مطمعنا خالی از اشکال نیست. در پایان پذیرای نظرات و پیشنهادات شما همراهان عزیز خواهم بود.

پرورش مرغ بومی

مرغ بومی به عنوان یکی از قدیمی‌ترین و رایج‌ترین انواع مرغ‌ها در مناطق مختلف جهان شناخته می‌شود. این مرغ‌ها به دلیل سازگاری بالا با شرایط محیطی متنوع و مقاومت در برابر بیماری‌ها، همواره مورد توجه کشاورزان و پرورش‌دهندگان بوده‌ است. مرغ‌های بومی به طور معمول در سیستم‌های پرورش سنتی و نیمه‌صنعتی نگهداری می‌شوند و نقش مهمی در تأمین پروتئین حیوانی خانواده‌های روستایی دارند.

پرورش مرغ بومی مزایای اقتصادی و اکولوژیکی فراوانی دارد. از نظر اقتصادی، هزینه‌های نگهداری و تغذیه این مرغ‌ها نسبتاً کم است و نیاز به تجهیزات پیچیده و گران‌قیمت ندارد. از نظر اکولوژیکی، مرغ‌های بومی به حفظ تعادل زیست‌محیطی کمک می‌کنند و معمولاً نیاز به استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها و مواد شیمیایی کمتری دارند که این امر به حفظ سلامت خاک و آب کمک می‌کند.

بنابراین، تقویت و حمایت از پرورش مرغ‌های بومی می‌تواند به عنوان یک استراتژی مؤثر در توسعه پایدار کشاورزی و روستایی مدنظر قرار گیرد.

در سالهای اخیر پرورش مرغ بومی به علت سرمایه اندک و محدودی که نیاز دارد مورد توجه بسیاری از افراد قرار گرفته است. مخصوصلا برای افرادی که فضایی دارند و میخواهند در آنجا تولید خانگی و مناسبی را برای خود فراهم کنند. پرورش مرغ بومی را بیشتر در ایران با هدف تولید تخم مرغ محلی یا تخم مرغ قهوه ای انجام میدهند.

تخم مرغ محلی اگرچه از نظر تغذیه ای تفاوت شایانی با تخم مرغ های سفید ندارد ولی در میان مردم محبوب تر است. در اینجا شاید برای شما هم سوال باشد آیا واقعا تفاوت شایانی بین تخم مرغ سفید و قهوه ای وجود دارد. در ادامه به این موضوع پرداختم.

تخم مرغ قهوه ای یا سفید

تفاوت تخم‌مرغ‌های محلی قهوه‌ای و سفید اغلب مورد سوال مصرف‌کنندگان قرار می‌گیرد. این تفاوت‌ها می‌توانند شامل جنبه‌های مختلفی از جمله ظاهر، ترکیب تغذیه‌ای، طعم و ارزش غذایی باشند. برای سهولت در مقایسه این دو مدل تخم مرغ جدول مقایسه آنها به قرار زیر فراهم شده است. توجه شما را به مطالعه آن جلب میکنم.

همانطور که اشاره شد از نظر ارزش غذایی تفاوت چندانی بین تخم مرغ سفید و قهوه ای نیست. اما بازار پسندی تخم مرغ قهوه ای به نسبت بیشتر است . در سالهای اخیر به علت آزاد سازی نهاده های دام و وطیور در ایران قیمت تمام شده تخم مرغ های قهوه ای و سفید به هم نزدیکتر شده است و این امر جذابیت برای تولید تخم مرغ های قهوه ای بیشتر شده است. در تاریخ نگارش این مطلب که تابستان ۱۴۰۳ میباشد با استعلام میدانی که از فروشگاه عرضه محصولات پروتئینی گرفتم قیمت فروش تخم مرغ سفید دانه ای ۵ هزارتومان است و تخم مرغ محلی قیمتی برابر ۸ هزارتومان دارد. برای خوانندگانی که در سالهای آینده این مطلب را میخوانند، این ارقام حتما خنده دار بنظر برسد! استعلام این قیمت در شهر مشهد صورت گرفته است.

وضعیت مرغ بومی در ایران

وضعیت مرغ بومی در ایران از جهات مختلف اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی اهمیت زیادی دارد. مرغ‌های بومی به دلیل سازگاری با شرایط آب و هوایی مختلف و مقاومت در برابر بیماری‌ها، نقش مهمی در تأمین پروتئین حیوانی و معیشت خانوارهای روستایی ایفا می‌کنند. در ایران، پرورش مرغ بومی همچنان به عنوان یکی از روش‌های سنتی نگهداری دام مطرح است و بسیاری از کشاورزان و روستاییان از این طریق به تأمین نیازهای غذایی خود می‌پردازند.

چالش‌ها و مشکلات پرورش مرغ بومی در ایران

کمبود حمایت‌های دولتی: عدم حمایت کافی از سوی دولت و نهادهای مربوطه، موجب شده تا پرورش‌دهندگان مرغ بومی با مشکلاتی مانند کمبود تسهیلات، آموزش و پشتیبانی مواجه شوند. در سالهای اخیر سیاست های حکومتی بیشتر به سمت ایجاد فارم های صنعتی و بزرگ رفته است. البته این مطلب را نمیتوان اشتباه یا غلط دانست. زیرا به دلیل کاهش هزینه های تمام شده و صرفه جویی در منابع کشور به صرفه تر است که پرورش مرغ در ابعاد صنعتی و بزرگ صورت بگیرد. مخصوصا که در سالهای اخیر ظهور زنجیره های تولید گوشت مرغ بسیار رواج یافته است که تصمیم درست و عاقلانه ای در سطح کلان میباشد. اما برای سرمایه گذاری در سطوح پایین و کم همچنان پرورش مرغ بومی میتواند توجیه پذیر باشد.

بیماری‌ها و کمبود دارو: با وجود مقاومت نسبی در برابر بیماری‌ها، برخی از بیماری‌های جدید و عدم دسترسی به داروهای مناسب می‌تواند به پرورش مرغ بومی آسیب برساند. نکته حائز اهمیت توجه به سیستم های بهداشتی و تهویه مناسب میباشد. در نظر بگیرید در روستایی چندین خانوار در کنار هم هر یک اقدام به تاسیس سالن های پرورش مرغ بومی کنند. در صورت ابتلا به بیماری در یکی از گله ها، سرمایه سایرین نیز با خطر مواجه میشود. لذا استاندارد هایی که نظام دامپزشکی کشور برای این مطلب در نظر میگیرد را جدی بگیرید و در مورد احتمال آلودگی منطقه ای که قصد احداث سالن پرورشی دارید تحقیقات کاملی را انجام دهید.

نژاد های پرورشی مرغ  بومی یا محلی

 در خصوص پرورش مرغ بومی همواره سوال بین انتخاب نژاد جهادی و گلپایگانی بین پرورش دهنگان وجود دارد. شاید بتوان گفت بیش از ۸۰ درصد از نژآدی که امروزه در مرغ بومی در ایران پرورش داده میشود از نژاد مرغ گلپایگانی میباشد. از همین رو شناخت و مدیریت و برطرف کردن مشکلات مربوط به این نژاد راحت تر و قابل دسترس تر است. اما در خصوص پارامتر های کیفی تفاوت هایی میان مرغ جهادی و مرغ گلپایگانی وجود دارد که در ادامه به اختصار به این موارد پرداخته ام.

معرفی نژاد گلپایگانی

نژاد مرغ گلپایگانی یکی از نژادهای بومی معروف ایران است که به دلیل ویژگی‌های خاص خود، از جمله سازگاری بالا با شرایط محیطی و آب و هوایی مناطق مختلف ایران، مقاومت در برابر بیماری‌ها و کیفیت بالای محصولات، مورد توجه قرار دارد. این نژاد از قدیم‌الایام در منطقه گلپایگان و اطراف آن پرورش می‌یافته و به مرور زمان به یکی از نژادهای برجسته و ارزشمند در صنعت پرورش طیور ایران تبدیل شده است.

ویژگی‌های نژاد گلپایگانی:

1. ظاهر: مرغ‌های گلپایگانی دارای جثه‌ای متوسط تا بزرگ با پرهای متراکم و رنگارنگ هستند. رنگ پرها معمولاً شامل ترکیبی از سفید، قهوه‌ای و سیاه است که به ظاهر زیبا و جذاب آنها می‌افزاید.
2. مقاومت در برابر بیماری‌ها: این نژاد به دلیل تنوع ژنتیکی بالا و سازگاری با شرایط محیطی، مقاومت خوبی در برابر بسیاری از بیماری‌های شایع طیور دارد. این ویژگی باعث می‌شود که نگهداری و پرورش آنها با چالش‌های کمتری همراه باشد.
3. تولید تخم: مرغ‌های گلپایگانی به عنوان نژادی تخم‌گذار شناخته می‌شوند. تخم‌های این نژاد دارای پوسته‌ای سخت و مقاوم بوده و کیفیت بالایی دارند. تولید تخم در این نژاد معمولاً در سطح مناسبی قرار دارد که آن را برای پرورش‌دهندگان محلی مقرون به صرفه می‌کند.

 نژاد مرغ جهادی

مرغ جهادی یکی از نژادهای اصلاح‌شده و بومی ایران است که به منظور افزایش بهره‌وری و سازگاری با شرایط آب و هوایی و محیطی ایران توسعه یافته است. این نژاد به واسطه ویژگی‌های خاص خود، از جمله رشد سریع، تولید تخم بالا، و مقاومت در برابر بیماری‌ها، مورد توجه پرورش‌دهندگان و کشاورزان قرار گرفته است. نژاد مرغ جهادی از ترکیب نژادهای بومی و خارجی به دست آمده و هدف از پرورش آن، افزایش تولید و کاهش هزینه‌های نگهداری بوده است.

ویژگی‌های نژاد مرغ جهادی:

1. رشد سریع: یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های مرغ جهادی، سرعت بالای رشد آن است. این ویژگی باعث می‌شود که پرورش‌دهندگان بتوانند در مدت زمان کوتاه‌تری به وزن ایده‌آل برای کشتار یا تخم‌گذاری دست یابند.
2. تولید تخم بالا: مرغ جهادی به عنوان نژادی تخم‌گذار شناخته می‌شود و تولید تخم بالایی دارد. تخم‌های این نژاد دارای پوسته محکم و کیفیت بالایی هستند که برای مصرف‌کنندگان جذابیت دارد.
3. مقاومت در برابر بیماری‌ها: این نژاد به دلیل اصلاحات ژنتیکی و ترکیب با نژادهای مقاوم، دارای مقاومت خوبی در برابر بسیاری از بیماری‌های شایع طیور است. این ویژگی موجب کاهش نیاز به داروهای شیمیایی و آنتی‌بیوتیک‌ها و در نتیجه کاهش هزینه‌های پرورش می‌شود.
4. سازگاری با شرایط محیطی: مرغ جهادی با شرایط مختلف آب و هوایی ایران، از مناطق گرم و خشک تا مناطق سرد و مرطوب، سازگاری دارد. این ویژگی باعث می‌شود که پرورش این نژاد در نقاط مختلف کشور امکان‌پذیر باشد.

در جدول زیر برای سهولت مقایسه این دو نژاد ویژگی های هر یک را جمع آوری کرده ام که توجه شما را به آن جلب میکنم.

آموزش  پرورش مرغ بومی

تا اینجا به موارد کاربردی خوبی در خصوص آشنایی با اصول کلی پرورش مرغ بومی پرداختیم. از آنجا که پرورش مرغ بومی را معمولا افرادی انجام میدهند که دارای شغل دیگری هستند و تخصص و آشنایی زیادی با پرورش طیور ندارند. از این رو نیاز به منابع آموزشی اصولی و درست به شکل قابل توجهی احساس میشود.

در فضای مجازی چندیست دوستانی اقدام به تولید دوره های آموزشی با محوریت پرورش مرغ بومی تولید کرده اند. ضمن تشکر از عزیزانی که باعث افزایش آگاهی علاقه مندان به ورود به صنعت طیور میشوند چند نکته بنظرم میرسد که در اینجا به آن اشاره میکنم.

مخاطبین زیادی را همواره مواجه هستم که از این دوره ها استفاده میکند و همگی از یک نقشه مشترک برای سالن پرورشی بهره میگیرند. ضمن اینکه این نقشه ها دارای ایرادات واضع پرورشی میباشد از دوستان علاقه مند به کرات شنیده ام که این مجموعه ها تاکید میکنند اگر از نقشه ها و اصول طراحی ما استفاده نکنید هیچ تضمین موفقیتی نخواهند کرد! این نکته بدیهیست که مرغداری ها با توجه به نقاط جغرافیایی مختلفی که در ایران داریم، ظرفیت های مختلف و متفاوتی که داریم، شرایط منحصر به فرد هر یک از متقاضیانی که قصد احداث مرغداری دارند و خیلی موارد دیگر، نمیتوان نسخه ی مشترک و ثابتی را برای همه در نظر گرفت. ما در مجموعه کارنوتک با تاکید بر این نکته متناسب با اهداف هر مرغدار و همچنین امکانات و شرایط خاصی که هر یک دارند مشاوره ها و نقشه های منحصر به فرد برای هر یک از مرغداران تهیه میکنیم. به نظر میرسد بهتر است که دوستانی که در زمینه آموزش این موارد فعالیت میکنند ابتدا آگاهی خود را نسبت به استاندارد های روز دنیا در خصوص تاسیس و تجهیز سالن های مرغداری افزایش دهند تا به این شکل ریسک پرورش و از بین رفتن سرمایه های مردم را به حداقل برسانند.

لازم به ذکر است که ما به عنوان شرکتی که سالهاست به تاسیس سالن های مرغداری تمام اتوماتیک در ایران و کشورهای همسایه فعالیت میکنیم، مرغداران به واسطه ی شناختی که معمولا از ما دارند، برای مشاوره تاسیس و تجهیز سالن های خود طرح های توجیهی و نقشه های پیشنهادی برخی از این مجموعه ها را با ما به اشتراک میگذارند که متاسفانه شاهد مشکلات بزرگ در طراحی سالنهای مرغداری هستیم.

در ادامه برخی مطالبی که احساس میکنم برای شما علاقه مندان به پرورش مرغ بومی مفید است معرفی میکنم که مشاهده و مطالعه آن میتواند تشخیص مناسبی به اصول پرورشی بدهد.

بازدید از مینی فارم مرغ تخمگذار

در این بازدید به یکی از سالن های کوچک و به اصطلاح مینی سالن پرورش مرغ به ظرفیت ۵۰۰ قطعه رفته ایم. البته نژاد پرورش این سالن نژاد صنعتی میباشد اما شرایط پرورشی آن بسیار مشابه شرایط مورد نیاز پرورش مرغ بومی میباشد. در این ویدیو همکارم مهندس سیدی به معرفی و مصاحبه با مهندس عبداللهی صاحب این فارم پرداخته است که دیدن آن میتواند بسیاری از سوالات شما همراهان عزیز را پاسخ دهد. در این ویدئو به هزینه ها و درامد های حاصل از انجام این فعالیت اشاره شده است. البته به زمان انتشار آن و همسان سازی قیمت ها توجه فرمائید.

قفس منبری نگهداری مرغ تخمگذار

برای نگهداری مرغ های بومی تخمگذار از قفس های منبری استفاده میشود. بسیاری از دوستان تصور دارند که از سیستم های اتومات قفس ها میتوانند برای پرورش مرغ بومی استفاده کنند. چنانچه ظرفیت پرورشی شما در سطح صنعتی مثلا ۳۰ هزار قطعه به بالا است، میتوانید برای پرورش مرغ بومی نیز از قفس های باتری یا اتومات استفاده کنید. اما چون بیشتر علاقه مندان در ظرفیت های کم وارد پرورش مرغ بومی میشوند بهترین گزینه قفس های منبری میباشد.

برای خرید قفس های منبری نکاتی وجود دارد که در مطلب زیر گرداوری کرده ام:

۴ نکته در خصوص خرید قفس های منبری

همچنین اگر در خصوص قفس های منبری و اتومات (باتری) آشنایی ندارید مطالعه مطلب زیر را به شما توصیه میکنم.

مقایسه قفس های منبری با قفس اتومات

سود پرورش مرغ گوشتی و تخم گذار

برای ورود به هر صنعتی اولین سوال براورد هزینه ها و تقریب درامد آن میباشد. در دو مطلب جداگانه ای در خصوص سود پرورش مرغ گوشتی و مرغ تخمگذار مطالبی فراهم شده است که در زیر لینک مطالعه هر یک از آنها را قرار میدهم.

سود پرورش مرغ گوشتی

سود پرورش مرغ تخمگذار

بررسی جغرافیایی مناطق ایران با هدف راه اندازی مرغداری

همانطور که در این مطلب به آن اشاره کردم یکی از نکاتی که باید به آن توجه کرد تفاوت مناطق جغرافیایی و تنوع آب و هوایی ایران برای پرورش طیور میباشد. مثلا مناطقی که گرم و خشک هستند با مناطقی که هوا رطوبت بالا و شرجی است تفاوت هایی در پرورش وجود دارد. میدانیم که در مناطق جنوب و شمال کشور ما با هوای مرطوب و شرجی مواجهیم. در مطلب زیر به بررسی وضعیت آب و هوایی با هدف پرورش طیور پرداخته ایم که میتواند برایتان سودمند باشد.

بررسی اقلیم های مختلف ایران با هدف پرورش طیور

همچنین مجموعه مقالاتی در صفحه ورود به صنعت طیور وجود دارد که به مباحث مهمی از جمله ابعاد مناسب مرغداری، نقشه استاندارد مرغداری، آشنایی با بیماری های شایع طیور، مقایسه و بررسی انواع ماکیان، شرایط زمین و اخذ مجوز های لازم برای ورود به صنعت طیور به طور مفصل پرداخته ایم.

با نهایت امتنان و قدردانی از شما همراهان عزیز و دوستانی که تا پایان این مطلب همراه بودند، و همچنین دوستانی که در این مطلب مورد انتقاد محترمانه و علمی قرار گرفتند، آرزومندم شاهد تاسیس فارم های استاندارد با رعایت اصول علمی و جهانی باشیم تا به این شکل مانع اتلاف سرمایه های عظیم کشور شویم.

در انتها خواهشمندم چنانچه پاسخ سوالات خود را در این مطلب نیافتید در بخش نظرات با من درمیان گذارید یا از طریق صفحه اختصاصی مشاوره مرغداری، جهت رزرو وقت مشاوره با بنده اقدام نمایید.