در مرغداری‌های صنعتی، یکی از مهم‌ترین چالش‌ها، تزریق یکنواخت دارو و واکسن به تمام پرندگان است. روش‌های سنتی مانند افزودن دارو به منبع آب یا مخزن، اگرچه رایج هستند، اما مشکلات متعددی دارند: ته‌نشینی دارو، تغییر غلظت در طول مسیر، آلودگی منبع و در نهایت توزیع نابرابر در بین نیپل‌ها.
برای حل این مشکلات، فناوری جدیدی به نام پمپ تزریق دارو دوزاترون (Dosatron) وارد صنعت مرغداری شد. این سیستم با استفاده از فشار جریان آب، دارو یا واکسن را به‌صورت تناسبی (Proportional dosing) به آب اضافه می‌کند. یعنی بدون نیاز به برق و بدون خطای انسانی، هر قطره آب، حاوی نسبت دقیقی از دارو خواهد بود.
آشنایی با سیستم دوزاترون و اجزای آن
دوزاترون یک سیستم مکانیکی است که با استفاده از انرژی آب، دارو را از مخزن مکیده و با دقت بسیار بالا در آب مخلوط می‌کند. اجزای اصلی این سیستم عبارت‌اند از:
-
پمپ تزریق دارو: بخش اصلی که دوز تنظیم‌شده از محلول دارویی را وارد جریان آب می‌کند.
-
فیلتر آب: مانع از ورود ذرات معلق و ناخالصی‌ها به داخل سیستم می‌شود.
-
فشارشکن و فشارسنج: فشار آب ورودی را ثابت نگه می‌دارد تا دستگاه در محدوده‌ی ۴ تا ۶ بار بهترین عملکرد را داشته باشد.
-
شیر سه‌طرفه: برای شست‌وشوی خطوط پس از پایان تزریق طراحی شده است.
-
کنتور آب: مقدار دقیق آب مصرفی و در نتیجه میزان داروی تزریق‌شده را نشان می‌دهد.
این اجزا به‌صورت هماهنگ عمل می‌کنند تا اطمینان حاصل شود دارو در کل سالن به‌صورت یکنواخت توزیع شود.
نحوه استفاده از پمپ دوزاترون در مرغداری
استفاده از دوزاترون بسیار ساده است و نیاز به تخصص خاصی ندارد. مراحل اصلی کار به شرح زیر است:
-
نصب دستگاه در مسیر آب سالن:
دوزاترون معمولاً در ابتدای خطوط آبخوری و پس از فیلتر نصب می‌شود تا آب تمیز و بدون ذرات وارد سیستم گردد. -
آماده‌سازی محلول دارویی:
دارو یا واکسن باید مطابق دستورالعمل شرکت سازنده رقیق شود. برای مثال اگر دارو نیاز به نسبت ۱:۱۰۰ دارد، باید در یک ظرف جداگانه با آب مخلوط گردد تا در دستگاه تزریق شود. -
اتصال لوله مکش به ظرف دارو:
شیلنگ شفاف مکش به مخزن حاوی محلول دارویی وصل می‌شود تا دستگاه در هر سیکل، مقدار مشخصی از آن را بکشد. -
تنظیم دوز تزریق:
از طریق حلقه مدرج روی بدنه، میزان تزریق را در بازه‌ی ۰.۱۵ تا ۱.۲۵ درصد انتخاب کنید. -
شروع جریان آب:
با باز شدن آب، پیستون داخلی دوزاترون فعال می‌شود و دارو به‌صورت کاملاً یکنواخت وارد سیستم آبخوری می‌گردد. -
شست‌وشوی دستگاه پس از پایان تزریق:
بعد از اتمام واکسن یا دارو، آب خالص را برای چند دقیقه از سیستم عبور دهید تا خطوط تمیز شوند.
کاربرد دوزاترون در انواع مرغداری‌ها
الف) مرغداری‌های گوشتی
در واحدهای گوشتی، استفاده از دوزاترون باعث کاهش تلفات در دوره‌های حساس مانند روزهای ۳ تا ۵ و ۱۰ تا ۱۲ می‌شود.
به‌عنوان مثال، در یکی از واحدهای ۲۰ هزار قطعه‌ای در استان فارس، پس از نصب دوزاترون، میزان یکنواختی واکسیناسیون بیش از ۹۰٪ افزایش یافت و رشد گله به‌طور محسوسی بهبود پیدا کرد.
در این نوع سالن‌ها معمولاً از دوزاترون برای تزریق داروهای ضدباکتری، الکترولیت‌ها و واکسن‌های آشامیدنی استفاده می‌شود.
ب) مرغ مادر
در مرغ مادر، دقت در دوز تزریق حیاتی است، چون سلامت گله مستقیماً بر کیفیت تخم‌های نطفه‌دار اثر دارد.
دوزاترون در این سالن‌ها برای تزریق ویتامین‌ها، مکمل‌های معدنی و ضدعفونی‌کننده‌ها استفاده می‌شود تا سیستم ایمنی گله در شرایط پایدار باقی بماند.
ج) مرغ تخم‌گذار
در مرغداری‌های تخم‌گذار، استفاده از دوزاترون بیشتر برای تثبیت کیفیت پوسته و حفظ تولید تخم‌مرغ به کار می‌رود.
به‌عنوان مثال، افزودن محلول‌های حاوی کلسیم و ویتامین D3 از طریق دوزاترون باعث افزایش ضخامت پوسته و کاهش شکستگی‌ها می‌شود.
مزایای استفاده از دوزاترون نسبت به روش‌های سنتی
-
دقت بالا: درصد تزریق همیشه ثابت می‌ماند و وابسته به فشار آب نیست.
-
صرفه‌جویی در دارو: تزریق دقیق موجب کاهش مصرف دارو و جلوگیری از هدررفت می‌شود.
-
واکسیناسیون مؤثرتر: دارو در لحظه به آب اضافه می‌شود و زمان تماس کوتاه است، بنابراین اثر واکسن کاهش نمی‌یابد.
-
حذف منبع آب واسطه: دیگر نیازی به بشکه یا مخزن جداگانه نیست، که خطر آلودگی را از بین می‌برد.
-
افزایش بهداشت و سلامت خطوط آبخوری: تزریق یکنواخت مانع رسوب و گرفتگی نیپل‌ها می‌شود.
-
کارکرد بدون برق: کاملاً مکانیکی و قابل استفاده در تمام سالن‌ها، حتی در زمان قطعی برق.
اشتباهات رایج در استفاده از دوزاترون
-
عدم شست‌وشو پس از تزریق: باقی ماندن دارو در دستگاه باعث تخریب واشرها و پیستون می‌شود.
-
رقیق نکردن دارو: استفاده از محلول‌های غلیظ می‌تواند مسیر مکش را مسدود کند.
-
نصب در مسیر با فشار ناپایدار: نوسان فشار آب دقت تزریق را کاهش می‌دهد.
-
عدم سرویس دوره‌ای: اورینگ‌ها و فیلتر باید هر سه ماه بررسی شوند.
نگهداری و افزایش طول عمر دستگاه
برای اطمینان از عملکرد مداوم و دقیق، باید پس از هر دوره استفاده دستگاه را با آب تمیز شست‌وشو دهید.
در پایان هر دوره پرورش، قطعات داخلی مانند فیلتر، اورینگ‌ها و پیستون بررسی شوند.
در فصل زمستان، اگر دستگاه در محیط سرد قرار دارد، حتماً آب داخل آن تخلیه شود تا از یخ‌زدگی جلوگیری گردد.
بر اساس تجربه تیم فنی کارنوتک، با رعایت سرویس دوره‌ای منظم، عمر مفید دوزاترون بیش از ۵ سال خواهد بود.
جمع‌بندی
پمپ تزریق دارو دوزاترون ابزاری ساده اما بسیار مؤثر در مدیریت بهداشت و واکسیناسیون مرغداری‌هاست.
این دستگاه با عملکرد مکانیکی خود، بدون نیاز به برق، دوز دقیق دارو را به جریان آب اضافه می‌کند و تضمین می‌نماید که تمام پرندگان، واکسن یا داروی خود را به‌صورت یکنواخت دریافت کنند.
استفاده از دوزاترون نه‌تنها موجب افزایش سلامت گله و راندمان تولید می‌شود، بلکه هزینه‌ها و اتلاف دارو را نیز کاهش می‌دهد.
کارنوتک با ارائه‌ی مدل Dosatron DSA 15 و خدمات فنی و مشاوره‌ای، آماده است تا در تجهیز سالن‌های مدرن مرغداری شما به این فناوری دقیق و قابل اعتماد همراهتان باشد. چنانچه سوالی در خصوص این محصول داشتید در بخش نظرات با ما درمیان گذارید.