در سالنهای صنعتی پرورش طیور، آب تنها یک منبع مصرفی نیست؛ بلکه یکی از عوامل اصلی تنظیم اشتها، مصرف دان، یکنواختی رشد و سلامت عمومی گله به شمار میرود. دسترسی پرنده به آب سالم و باکیفیت، اگر بهدرستی طراحی و اجرا نشود، میتواند باعث کاهش مصرف خوراک، افت وزنگیری، افزایش استرس و بروز مشکلات بستر شود. به همین دلیل طراحی سیستم آبخوری نیپل در سالنهای ۲۰ هزار قطعهای باید بر اساس استانداردهای علمی و تجربههای اجرایی واقعی انجام شود، نه صرفاً بر اساس محاسبات تئوریک.
در این مقاله، طراحی صحیح سیستم آبخوری نیپل برای یک سالن ۲۰ هزار قطعهای با عرض های مختلف سالن بهصورت عملی و قابل اجرا بررسی میشود تا مرغدار بتواند با اطمینان تصمیمگیری کند. خلاصه مواردی که در این مقاله مورد بررسی قرار خواهد گرفت در جدول زیر در دسترس میباشد.
جدول استاندارد طراحی آبخوری نیپل برای سالن ۲۰ هزار قطعه
| پارامتر طراحی | مقدار پیشنهادی | توضیح اجرایی |
|---|---|---|
| ظرفیت سالن | ۲۰٬۰۰۰ قطعه | مبنای محاسبات طراحی |
| نوع پرورش | گوشتی روی بستر | مناسب نیپل ۳۶۰ درجه |
| تعداد ردیف آبخوری | ۵ ردیف | متناسب با عرض سالنهای صنعتی |
| طول تقریبی هر ردیف | ۷۰ تا ۹۰ متر | بسته به طول سالن |
| نوع نیپل پیشنهادی | ۳۶۰ درجه | دسترسی آسانتر و تحریک اشتها |
| فاصله استاندارد نیپلها | ۳۳ سانتیمتر | تولید استاندارد کارنوتک |
| فاصله سفارشی نیپلها | ۲۵ سانتیمتر | برای تراکم بالاتر (سفارشی) |
| تعداد نیپل در هر لوله ۴ متری | ۱۲ عدد | مطابق تولید کارنوتک |
| تعداد نیپل در هر ردیف | ۳۰۰ تا ۳۲۰ عدد | طراحی عملی و ایمن |
| مجموع نیپلهای سالن | ۱۵۰۰ تا ۱۶۰۰ عدد | عدد اجرایی رایج در سالنهای صنعتی |
| نسبت نیپل به پرنده | ۱ نیپل به ازای ۱۰–۱۲ پرنده | کاهش رقابت و یکنواختی مصرف |
| ارتفاع نیپل | متغیر با سن پرنده | تنظیم روزانه الزامی |
| فشار آب اولیه | کم (ابتدای دوره) | جلوگیری از نشت و خیسشدن بستر |
| فشار آب نهایی | متوسط و پایدار | افزایش مصرف آب و دان |
استاندارد تعداد نیپل برای سالن ۲۰ هزار قطعه
در سیستمهای پرورش گوشتی، استاندارد پذیرفتهشده این است که هر نیپل بهطور متوسط برای ۱۰ تا ۱۲ پرنده مورد استفاده قرار گیرد. این نسبت باعث میشود دسترسی پرنده به آب بدون ازدحام انجام شود و رقابت بین پرندهها به حداقل برسد. در سالنهای صنعتی، استفاده از نسبت محافظهکارانهتر یعنی ۱ نیپل برای هر ۱۰ پرنده، نتیجهای پایدارتر و ایمنتر ایجاد میکند.
بر این اساس، برای سالن ۲۰ هزار قطعهای، عدد پایه طراحی حدود ۲ هزار نیپل است. این عدد مبنای اولیه است و در مرحله اجرا، بسته به طول سالن، تعداد ردیفها و فاصله بین نیپلها، بهصورت عملیاتی بهینه میشود.
تعداد ردیفهای آبخوری نیپل در سالن
تعداد ردیفهای آبخوری به عرض سالن بستگی دارد. در اغلب سالنهای گوشتی صنعتی کشور که عرضی بین ۱۲ تا ۱۵ متر دارند، استفاده از ۵ ردیف آبخوری نیپل بهترین تعادل را بین دسترسی پرنده و مدیریت تجهیزات ایجاد میکند. این آرایش باعث میشود پرنده در هیچ نقطهای از سالن فاصله زیادی تا خط آبخوری نداشته باشد و مصرف آب بهصورت یکنواخت در کل گله انجام شود.
در سالن ۲۰ هزار قطعهای با عرض متعارف، ۵ ردیف آبخوری نیپل انتخاب استاندارد و توصیهشده است.
چند نیپل باید روی هر ردیف قرار گیرد؟
طول سالنهای گوشتی معمولاً بین ۷۰ تا ۹۰ متر است. اگر یک سالن نمونه با طول ۸۰ متر در نظر گرفته شود، تعداد نیپل در هر ردیف باید بر اساس فاصله استاندارد تولیدی تجهیزات محاسبه شود.
در تولیدات شرکت کارنوتک، فاصله استاندارد بین نیپلها ۳۳ سانتیمتر در نظر گرفته میشود، بهطوریکه در هر لوله ۴ متری آبخوری، ۱۲ عدد نیپل نصب میگردد. این فاصله در عمل توازن مناسبی بین دسترسی پرنده به آب و جلوگیری از هدررفت ایجاد میکند. در صورت نیاز و به سفارش مشتری، امکان تولید خطوط آبخوری با فاصله ۲۵ سانتیمتر بین نیپلها نیز وجود دارد که معمولاً در تراکمهای بالاتر یا شرایط خاص سالن استفاده میشود. بعنوان مثال سالن هایی که در مناطق شمال کشور داریم معمولا با ظرفیت های بالاتری جوجه ریزی میشوند. این منطقه مصرف بالایی گوشت مرغ برای پخت اکبر جوجه دارند. این مسئله امکان این مورد رو به مرغداران میدهد که در واحد سطح میزان بیشتری جوجه ریزی کنند. بنابراین در این تیپ سالن ها بهتر آن است که فاصله ی نیپل ها کمتر و متناسب با ظرفیتی باشد که در سالن جوجه ریزی میکنیم.
با فاصله ۳۳ سانتیمتری، در یک ردیف ۸۰ متری حدود ۲۴۰ نیپل نصب میشود. اگر تعداد ردیفها ۵ عدد باشد، مجموع نیپلهای نصبشده حدود ۱۲۰۰ عدد خواهد بود. با این حال، تجربه اجرایی سالنهای صنعتی نشان داده است که برای ایجاد ضریب اطمینان بالاتر و جلوگیری از رقابت در ساعات اوج مصرف، تعداد نیپلها در هر ردیف معمولاً افزایش داده میشود.
بهترین طراحی عملی برای سالن ۲۰ هزار قطعهای شامل ۳۰۰ تا ۳۲۰ نیپل در هر ردیف است. با ۵ ردیف آبخوری، مجموع نیپلهای عملیاتی به حدود ۱۵۰۰ تا ۱۶۰۰ عدد میرسد که این عدد کاملاً منطبق با عملکرد واقعی سالنهای صنعتی و استاندارد اجرایی کارنوتک است. البته ما در مجموعه ی کارنوتک با توجه به تمام شرایط اختصاصی سالن های مورد بررسی، پیشنهاد عملی و کارشناسی خود را به پرورش دهنگان میدهیم.
مطلب پیشنهادی: معرفی انواع سیستم آبخوری
فاصله استاندارد نیپلها و تأثیر آن بر عملکرد گله
فاصله بین نیپلها نقش مستقیمی در رفتار نوشیدن پرنده و وضعیت بستر دارد. فاصله زیاد باعث ازدحام و رقابت میشود و فاصله خیلی کم میتواند منجر به افزایش هدررفت آب گردد. فاصله ۳۳ سانتیمتر در اکثر سالنهای گوشتی، تعادل مناسبی ایجاد میکند و در صورت مدیریت صحیح فشار آب، از خیس شدن بستر جلوگیری میکند. فاصله ۲۵ سانتیمتر معمولاً در سالنهایی با تراکم بالاتر یا شرایط خاص مدیریتی استفاده میشود.
انتخاب نیپل ۱۸۰ درجه یا ۳۶۰ درجه
نیپلهای ۱۸۰ درجه معمولاً در سیستمهای پرورش در قفس کاربرد دارند. در این سیستمها، موقعیت پرنده و نحوه دسترسی به آب بهگونهای است که حرکت عمودی نیپل پاسخگوی نیاز گله است و کنترل خروج آب سادهتر انجام میشود.
در مقابل، در پرورش طیور روی بستر، استفاده از نیپل ۳۶۰ درجه انتخاب استاندارد و ترجیحی است. امکان دسترسی پرنده به آب از تمام جهات باعث میشود جوجهها از روزهای ابتدایی پرورش، سریعتر به آب عادت کنند، استرس کمتری داشته باشند و مصرف آب در کل سالن یکنواختتر شود. این موضوع بهطور مستقیم به افزایش اشتها و مصرف دان کمک میکند و شروع دوره پرورش را به شکل مطلوبتری رقم میزند.
در سالنهای گوشتی بستر، استفاده از نیپل ۳۶۰ درجه توصیه میشود.
ارتفاع مناسب آبخوری نیپل در طول دوره پرورش
ارتفاع نیپل باید متناسب با سن و اندازه پرنده بهصورت تدریجی تنظیم شود. در روزهای ابتدایی، نیپل باید کمی بالاتر از سطح پشت جوجه قرار گیرد تا جوجه با بالا آوردن سر خود آب بنوشد. با افزایش سن، ارتفاع نیپل باید بهگونهای تنظیم شود که زاویه گردن پرنده در زمان نوشیدن بین ۳۰ تا ۴۵ درجه باشد. تنظیم نادرست ارتفاع یکی از دلایل اصلی خیس شدن بستر یا کاهش مصرف آب است و باید بهصورت روزانه بررسی شود.
مطلب پیشنهادی: نکاتی درمورد نصب صحیح سیستم آبخوری.
فشار آب و نقش آن در عملکرد سیستم
کنترل فشار آب یکی از عوامل کلیدی در موفقیت سیستم آبخوری نیپل است. فشار زیاد باعث چکهکردن آب و خیس شدن بستر میشود و فشار کم، مصرف آب را کاهش داده و رشد گله را تحت تأثیر قرار میدهد. در روزهای ابتدایی دوره، فشار آب باید پایین باشد و بهتدریج با افزایش سن پرنده تنظیم شود. استفاده از رگولاتور فشار باکیفیت و بررسی روزانه عملکرد خطوط آبخوری، نقش مهمی در پایداری سیستم دارد.
مطلب پیشنهادی: تنظیم فشار آب با فشار شکن مخصوص مرغداری
توصیههای عملی برای مرغداران صنعتی
بهصورت عملی، در سالنهای ۲۰ هزار قطعهای رعایت چند نکته ساده میتواند تفاوت قابل توجهی در عملکرد ایجاد کند. خطوط آبخوری باید کاملاً تراز و بدون خمیدگی نصب شوند. شستوشوی کامل خطوط آب قبل از ورود جوجه الزامی است. در روزهای اول، جوجهها باید بهصورت فعال به سمت خطوط آب هدایت شوند تا مصرف آب بهدرستی آغاز شود. ارتفاع و فشار آب باید بهصورت روزانه کنترل و تنظیم گردد. همچنین استفاده از تجهیزات استاندارد و یکنواخت در کل سالن، از ایجاد نقاط ضعف در دسترسی به آب جلوگیری میکند.
جمعبندی
برای سالن ۲۰ هزار قطعهای، طراحی اصولی سیستم آبخوری نیپل شامل استفاده از ۵ ردیف آبخوری، حدود ۳۰۰ تا ۳۲۰ نیپل در هر ردیف، فاصله استاندارد ۳۳ سانتیمتر بین نیپلها و انتخاب نیپل ۳۶۰ درجه برای پرورش روی بستر است. رعایت این اصول، دسترسی یکنواخت به آب، افزایش اشتها، بهبود مصرف دان و کاهش مشکلات مدیریتی را بهدنبال خواهد داشت و نقش مستقیمی در موفقیت اقتصادی دوره پرورش ایفا میکند. در مطلبی مجزا به بررسی تمام احتیاجات یک سالن مرغداری به ظرفیت ۲۰ هزار قطعه پرداخته ام. چنانچه در این زمینه اطلاعات بیشتری نیاز داشتید دعوت میکنم تا مطلب زیر را مطالعه نمائید. شاد و پیروز باشید.
تجهیزات مرغداری ۲۰ هزار قطعه ای