روش های محاسبه تهویه مرغداری و تعداد هواکش

محاسبه تهویه مرغداری؛ راهنمای جامع و تخصصی

تهویه صحیح، قلب تپنده هر واحد پرورش طیور است. این فرآیند حیاتی نه تنها در فصول گرم برای خنک‌سازی سالن ضروری است، بلکه در تمام طول دوره پرورش، با کنترل کیفیت هوا و رطوبت، ضامن سلامت گله و افزایش بهره‌وری اقتصادی است. در دنیای امروز صنعت طیور، که حاشیه سود به شدت وابسته به مدیریت دقیق است، محاسبه علمی تهویه یک ضرورت انکارناپذیر محسوب می‌شود. تهویه ناکافی می‌تواند به تجمع گازهای مضر، استرس گرمایی، افزایش تلفات و کاهش چشمگیر ضریب تبدیل خوراک (FCR) منجر شود. از سوی دیگر، تهویه بیش از حد نیز با ایجاد استرس سرما، هزینه‌های انرژی را افزایش داده و سلامت گله را به خطر می‌اندازد. در این مقاله، ما به عنوان یک متخصص تاسیسات مرغداری، به صورت جامع و گام‌به‌گام به بررسی نحوه محاسبه تهویه تونلی می‌پردازیم.

بررسی یک سالن نمونه: محاسبه تهویه برای یک فارم ۱۶×۸۰ متر

برای روشن شدن فرآیند محاسبه، یک سالن استاندارد با مشخصات زیر را به عنوان نمونه در نظر می‌گیریم:

• ابعاد سالن: ۸۰ متر طول و ۱۶ متر عرض
• ارتفاع دیواره: ۲.۵ متر
• ارتفاع تاج: ۳.۵ متر
• ظرفیت فارم: ۱۹۲۰۰ قطعه

هدف ما در این مثال، محاسبه تعداد هواکش‌های مورد نیاز برای دستیابی به سرعت هوای ۲.۵ متر بر ثانیه در داخل سالن است.

گام ۱: محاسبه سطح مقطع سالن (m²)

برای محاسبه دقیق حجم هوا، ابتدا باید سطح مقطع سالن را حساب کنیم که شامل دو بخش مستطیل و مثلث است.

• مساحت بخش مستطیلی: عرض × ارتفاع دیواره = ۱۶ × ۲.۵ = ۴۰ m²
• مساحت بخش مثلثی (تاج): (ارتفاع تاج - ارتفاع دیواره) × عرض / ۲ = (۳.۵ - ۲.۵) × ۱۶ / ۲ = ۸ m²

• سطح مقطع کل: ۴۰ + ۸ = ۴۸ m²

گام ۲: محاسبه حجم هوای مورد نیاز

با استفاده از فرمول‌های مهندسی، حجم هوای مورد نیاز سالن را بر اساس سرعت هوای مطلوب محاسبه می‌کنیم.

• حجم هوای مورد نیاز در یک ثانیه (m³/s): سطح مقطع سالن × سرعت هوای مطلوب = ۴۸ m² × ۲.۵ m/s = ۱۲۰ m³/s
• حجم هوای مورد نیاز در یک ساعت (m³/h): حجم هوای در یک ثانیه × ۳۶۰۰ = ۱۲۰ × ۳۶۰۰ = ۴۳۲,۰۰۰ m³/h

گام ۳: محاسبه تعداد هواکش مورد نیاز

با توجه به حجم هوای مورد نیاز در ساعت، تعداد هواکش‌های لازم برای تخلیه این حجم هوا را تعیین می‌کنیم. در این مثال، از هواکش‌های ۱۴۰×۱۴۰ با قدرت مکش ۴۵,۰۰۰ متر مکعب در ساعت استفاده می‌کنیم.

• تعداد هواکش: حجم هوای مورد نیاز ÷ قدرت مکش هر هواکش = ۴۳۲,۰۰۰ ÷ ۴۵,۰۰۰ = ۹.۶

نتیجه نهایی: برای این سالن به ۱۰ هواکش ۱۴۰×۱۴۰ نیاز است.

فاکتورهای کلیدی در تهویه و انتخاب هواکش

انتخاب هواکش مناسب فراتر از ظرفیت هوادهی صرف است. جدول زیر، مهم‌ترین فاکتورهای فنی را برای مقایسه هواکش‌ها نشان می‌دهد:

نکات تکمیلی برای تهویه مؤثر در صنعت طیور

• تهویه بر اساس سن پرنده: در روزهای اول پرورش، سرعت هوا باید حداقل و نزدیک به صفر (حداکثر ۰.۱ متر بر ثانیه) باشد تا از استرس سرمایی به جوجه جلوگیری شود.

• تاثیر سرعت هوا بر دمای بدن: افزایش ۰.۵ متر بر ثانیه در سرعت هوا در سن ۴ هفتگی، دمای بدن پرنده را ۱ درجه سانتی‌گراد کاهش می‌دهد. این یک ابزار حیاتی برای مدیریت گرما است.
• تهویه حداقل: برای هر کیلوگرم وزن زنده طیور، به طور متوسط بین ۵ تا ۱۲ متر مکعب هوا در ساعت نیاز است. این فرضیه یک استاندارد پذیرفته‌شده در صنعت است که با توجه به شرایط آب و هوایی و سن طیور متغیر است.

• توجه به نیاز نژادها: نژادهای پرسرعت مانند کاب، به دلیل رشد سریع، نیاز به تهویه بیشتری دارند. همانطور که شرکت کاب توصیه می‌کند، تهویه روزهای اول برای این نژادها باید تا ۱۰ برابر نژادهای دیگر باشد تا سیستم قلبی و عروقی آن‌ها دچار مشکل نشود.

معرفی هواکش بیگ هردزمن

در پروژه‌های طراحی و اجرای سیستم تهویه، انتخاب تجهیزات استاندارد و قابل اعتماد یک اصل کلیدی است. به همین دلیل، هواکش بیگردزمن به عنوان یک هواکش استاندارد در اغلب پروژه‌های تهویه تونلی شرکت کارنوتک مورد استفاده قرار می‌گیرد. این هواکش با ابعاد ۱۴۰x۱۴۰ سانتی‌متر و موتور ۱.۱ کیلووات، قادر است تا ۴۳۹۴۰ متر مکعب هوا در ساعت را جابه‌جا کند. بدنه تمام گالوانیزه و پروانه استیل آن، دوام و راندمان بالا را تضمین کرده و با سیستم گریز از مرکز، دمپر آن به صورت خودکار باز و بسته می‌شود.

برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد این هواکش اینجا کلیک کنید.

نکات فنی و عملی که نباید فراموش شوند

1. کارایی واقعی کمتر از عدد اسمی می‌شود: مقدار ۴۵,۰۰۰ m³/h معمولاً در شرایط «صفر فشار استاتیک» یا در شرایط آزمایش ذکر می‌شود. وقتی فن مقابل شبکه، دریچه و فشار استاتیک سالن کار می‌کند، دبی کاهش می‌یابد — بنابراین بررسی منحنی عملکرد (fan curve) سازنده در فشار استاتیکی مورد انتظار ضروری است.

2. تلفات و فشار استاتیک: دریچه‌ها/پنل خنک‌کن/پدها، شبکه‌ها، میله‌ها، پیچ و تاب کانال و اختلاف فشار منجر به کاهش دبی می‌شوند. معمولاً در عمل یک ضریب ایمنی ۱۰–۲۰٪ (یا انتخاب فن با ظرفیت بالاتر) در نظر گرفته می‌شود.

3. تعویض/پشتیبان (redundancy): توصیه می‌شود یک یا دو فن‌یدکی یا ۱۰–۲۰٪ ظرفیت اضافی برای مواقع خرابی در نظر بگیرید. یعنی عملاً ۱۰ تا ۱۲ فن منطقی‌تر و عملی‌تر خواهد بود (یا ۱۰ فن ولی یکی دو فن یدکی آماده).

4. توزیع و قرارگیری فن‌ها:

   • آیا همه فن‌ها روی یک دیواره خروجی قرار می‌گیرند (تونل ونتیلاسیون) یا در دو طرف توزیع می‌شوند؟ نحوه قرارگیری و اندازه و محل ورودی هوا (inlets) بسیار مهم است تا جریان یکنواخت در طول سالن برقرار شود.

   • برای تونل ونتیلاسیون معمولاً فن‌ها در یک انتهای سالن متمرکز می‌شوند و ورودی‌ها/پنجره‌ها/پد خنک‌کن در سمت مقابل.

5. سرعت جریان روی سطح مرغ‌ها — پیشگیری از درفت نامطلوب:

   • ۲.۵ m/s در ارتفاعی که مرغ‌ها قرار دارند ممکن است برای بعضی سنین/شرایط ایجاد درفت (draft) کند. معمولاً سرعت هوا را برای هر رده سنی و شرایط دمایی باید متناسب تنظیم کرد. (در گرما معمولاً سرعت هوا بالاتر مدنظر است، در سرما نه).

6. سایز و مجموع سطح ورودی هوا (inlet area):

   • اگر همه این هوا باید از پنجره‌ها/پدها وارد شود، باید مطمئن باشید که مجموع سطح ورودی کافی است. برای مثال: Q = 120 m³/s؛ اگر سرعت مجاز هوا در ورودی ≈ ۳ m/s باشد، سطح ورودی لازم = Q / v = 120 / 3 = ۴۰ m² (عدد بزرگ و باید برای طراحی ورودی‌ها در نظر گرفته شود).

7. کنترل و اتوماسیون:

   • کنترل ترتیبی فن‌ها، سنسور دما، رطوبت و فشار داخلی، و سیستم هشدار برای خرابی فن الزامی است. استفاده از اینترلاک‌ها تا از اضافه‌بار یا فشار منفی شدید جلوگیری شود.

8. صدا، مصرف برق و نگهداری:

   • ۱۰ فن بزرگ مصرف انرژی و صدا دارند؛ پلان برق، کابل‌کشی، تابلو کنترل، و برنامه نگهداری (بلبرینگ، تمیزکاری پروانه، زغال‌ها) را لحاظ کنید.

نتیجه‌گیری

محاسبه دقیق تهویه و انتخاب هواکش‌های مناسب، ستون اصلی یک پرورش موفق و سودآور است. این فرآیند با تأثیر مستقیم بر کاهش تلفات و بهبود ضریب تبدیل خوراک، به مدیریت هوشمندانه و پایدار مرغداری کمک می‌کند. با آگاهی از اصول علمی و استفاده از تجهیزات باکیفیت، می‌توانید محیطی ایده‌آل برای رشد طیور خود فراهم آورید.