بیماری کوکسیدیوز، یکی از شایع‌ترین و مخرب‌ترین بیماری‌های انگلی در صنعت طیور است که در صورت عدم مدیریت صحیح، می‌تواند منجر به خسارات اقتصادی جبران‌ناپذیری شود. این بیماری که توسط انگل تک‌یاخته‌ای ایمریا (Eimeria) ایجاد میشود، با حمله به دیواره روده، توانایی پرنده در جذب مواد مغذی را مختل کرده و باعث اسهال خونی، کاهش رشد و افزایش تلفات میگردد. همانطور که داده‌های جستجو نشان می‌دهد، بسیاری از پرورش‌دهندگان به دنبال راه‌حل‌های قطعی و اثربخش برای مقابله با این معضل هستند. این مقاله به عنوان یک راهنمای جامع، به تمامی پرسش‌های شما در مورد علائم، درمان و پیشگیری از کوکسیدیوز در طیور پاسخ می‌دهد.
کوکسیدیوز چیست و چه علائمی دارد؟
کوکسیدیوز یک بیماری انگلی است که از طریق مدفوع-دهانی به پرنده منتقل میشود. هفت گونه از انگل ایمریا در طیور شناسایی شده‌اند که هر کدام بخش خاصی از روده را آلوده می‌کنند.
بهترین داروها و راهکارهای درمانی (درمان قطعی)
هدف از درمان، از بین بردن انگل‌ها و ترمیم آسیب‌های روده‌ای است. برای این منظور، داروهای ضدکوکسیدیوز یا کوکسیدیواستات‌ها استفاده میشوند.
داروهای کلیدی:
- آمپرولیوم (Amprolium): این دارو با تقلید از ساختار ویتامین B1 (تیامین)، مانع جذب این ویتامین توسط انگل میشود و رشد آن را متوقف می‌کند.
- کلپیدول (Clopidol): دارویی قوی که برای درمان و پیشگیری از کوکسیدیوز استفاده میشود.
- سولفاکینوکسالین (Sulfaquinoxaline): از دسته داروهای سولفا که در کنترل و درمان این بیماری مؤثر است.
- کوکسیدیاویت (Coccidiavit): یک داروی ترکیبی مؤثر در درمان کوکسیدیوز.
نکات مهم درمانی:
- استفاده از دارو باید با نظر دامپزشک و بر اساس دستورالعمل دقیق شرکت سازنده باشد.
- همزمان با درمان دارویی، افزودن ویتامین‌های A و K به جیره غذایی پرنده برای ترمیم بافت روده و جلوگیری از خونریزی ضروری است.
درمان‌های خانگی و طبیعی: مکمل‌های موثر
علاوه بر درمان‌های دارویی، استفاده از برخی ترکیبات طبیعی می‌تواند به تقویت سیستم ایمنی پرنده و کاهش شدت بیماری کمک کند.
- سیر: سیر دارای خواص ضدباکتریایی و ضد انگلی است. استفاده از عصاره سیر تازه در آب آشامیدنی می‌تواند به کاهش انگل در دستگاه گوارش کمک کند.
- سرکه سیب: سرکه سیب با اسیدی کردن محیط روده، شرایط را برای رشد انگل نامساعد می‌سازد و به حفظ سلامت دستگاه گوارش کمک می‌کند.
- پودر پروبیوتیک: پروبیوتیک‌ها با تقویت باکتری‌های مفید روده، به بهبود سلامت کلی دستگاه گوارش و افزایش مقاومت در برابر بیماری‌ها کمک می‌کنند.
جهت اطلاع بیشتر در زمینه پروبییوتیک و تاثیرات آن در سلامت طیور اینجا کلیک کنید.
پیشگیری کوکسیدیوز: کلید موفقیت در پرورش طیور
پیشگیری همیشه بهتر از درمان است. در اینجا چند راهکار کلیدی برای جلوگیری از شیوع کوکسیدیوز ارائه شده است:
- مدیریت بستر: بستر باید همواره خشک و تمیز باشد، زیرا رطوبت محیطی ایده‌آل برای رشد انگل ایمریا فراهم می‌کند. در این خصوص بیشتر بدانید
- واکسیناسیون: واکسن‌های کوکسیدیوز می‌توانند ایمنی پرنده را در برابر گونه‌های مختلف ایمریا افزایش دهند. در این خصوص بیشتر بدانید
- تهویه مناسب: تهویه صحیح با کنترل رطوبت و دما، به کاهش استرس پرنده و جلوگیری از شیوع بیماری کمک می‌کند. در این خصوص بیشتر بدانید
- بیوسکوریتی: رعایت اصول بهداشتی، مانند ضدعفونی منظم سالن‌ها و جلوگیری از ورود عوامل بیماری‌زا از بیرون، ضروری است.
بیماری کوکسیدیوز در مرغ
همانطور که قبل تر اشاره کردیم این بیماری توسط گونه انگلی ایمریا به وجود می آید. این انگل به بافت روده پرنده حمله کرده و باعث از بین رفتن بافت روده میگردد. در نتیجه این حمله قدرت جذب آب در روده کاهش می یابد و همچنین باعث خونریزی و از دست رفتن رنگدانه های پوستی میگردد. طبیعتا در صورت ابتلا به بیماری سیستم ایمنی بدن پرنده کاهش پیدا خواهد کرد و نسبت به سایر بیماری ها نیز حساسیت بالاتری خواهند داشت.
بیماری کوکسیدیوز در پرنده های جوان بسیار شایع تر است زیرا با افزایش سن گله پرنده نسبت به انگل مقاوم شده و در صورت ابتلا به بیماری، بیماری خفیف خواهد بود. همانطور که میدانید با تخریب بافت روده سرعت رشد و ضریب تبدیل خوراک خواهد شد و این امر زیان های جبران ناپذیری برای مرغدار به همراه خواهد داشت.
سبب شناسی
انگل ایمریا از طریق مدفوعی-دهانی از پرنده ای به پرنده دیگر منتقل میشود. خوردن آب و خوراک و یا بستر توسط پرنده باعث انتقال این بیماری خواهد شد. اگر بخواهیم چرخه زندگی این انگل را به طور خلاصه توضیح بدیم باید بگیم که این انگل به دو فاز زندگی تکثیر غیر جنسی و جنسی تقسیم میشود.
اووسیت های تشکیل شده در روده مرغ از طریق مدفوع وارد محیط میشوند و به راحتی از طریق گرد و خاک، چکمه بازدید کنندگان، کفش، لباس و… به سالن های دیگر نیز منتقل میشوند.
تا کنون ۹ سویه مختلف از این انگل شناسایی شده که سویه‌های ایمریا آسرولینا، ایمریا ماکزیما، ایمریا تنلا، ایمریا نکاتریکس، ایمریا برونتی در ایران شایع تر بوده و سویه های دیگر نظیر ایمریا میتیس، ایمریا میواتی، ایمریا پاراکوکس و ایمریا‌هاگانی فراوانی کمتری دارند.
اهمیت اقتصادی مبارزه با بیماری کوکسیدیوز
این بیماری در سرتاسر جهان وجود دارد و در شرایطی که تدابیر پیشگیرانه از این بیماری انجام نشود باعث یکی از دلایل اصلی تلفات گله، رشد نامطلوب و افزایش ضریب تبدیل در مرغداری ها شناخته می شود. در صورتی که از وقوع این بیماری پیشگیری نشود شما باید علاوه بر درنظر گرفتن تلفات در سالن های خود هزینه های افزودنی های خوراک، درمان و تجویز دارو را نیز متحمل شوید.
نشانه های درگیری گله با کوکسیدیوز
- اسهال
- کم اشتهایی
- کم خونی
- بیحالی
- خواب آلودگی
- گاهی نیز خون در مدفوع دیده میشود.
- خونریزی در روده مخصوصا ًدر ناحیه رکتوم پرنده در زمان مقابله با بیماری کوکسیدیوز مشاهده میشود.
پرسش و پاسخ‌های متداول (FAQ)
-
آیا کوکسیدیوز قابل سرایت به انسان است؟ خیر، گونه‌های انگل ایمریا مختص طیور هستند و به انسان سرایت نمی‌کنند.
- آیا کوکسیدیوز در کبوتر نیز شایع است؟ بله، کوکسیدیوز در کبوتر نیز شایع است و علائمی مشابه با طیور دارد. برای درمان آن می‌توان از داروهای مخصوص پرندگان زینتی و خانگی استفاده کرد.
- بهترین راه درمان مدفوع خونی جوجه مرغ چیست؟ مدفوع خونی در جوجه مرغ معمولاً نشانه کوکسیدیوز است. در این شرایط، باید فوراً درمان دارویی تحت نظر دامپزشک آغاز شود.
- قوی‌ترین داروی گیاهی برای اسهال مرغ چیست؟ درمان گیاهی برای اسهال، تنها یک مکمل است و نمی‌تواند جایگزین درمان دارویی کوکسیدیوز باشد. با این حال، سیر و سرکه سیب می‌توانند به بهبود شرایط کمک کنند.
1 دیدگاه
من دو تا جوجه اردک دارم که چند روز اخیر یکی شون خیلی بی حاله و هر قدمی که برمی‌داره بعدش می‌شینه. رنگ نوکش صورتی بود و الان سفید شده… به سختی راه میره و تعادل نداره. امروز هم دیدم که مدفوعش خونیه و اسهال شده. ممنون میشم راهنمایی کنید باید چیکار کنم ???? به اون یکی هم خیلی وابسته است نمیتونم جداشون کنم. اوایل خیلی سرحال بود ولی کمتر از یه هفته هست که اینجور شده.